Bugün, 28 Mart 2024 Perşembe

TAHSİN ERASLAN


CUMHURİYET OLGUSU

Olay ve olguların oluşmasında/gelişmesinde neden-sonuç ilişkisi ile ortam, tam ve doğru okunup doğru değerlendirilmelidir.


İstanbul´un Fethi,

Tanzimat´ın, 1. Meşrutiyetin, 2. Meşrutiyet´in,

Cumhuriyet´in ilânı gibi tarihsel gelişmeler, aslında olay değil, olgu´dur.

Olay, birdenbire, ortaya çıkandır.

Olgu ise, uzan zaman dilimi içerisinde süreçlerden, aşamalardan geçerek

neden-sonuç ilişkisiyle açıklanabilecek durumlardır.

Sözgelimi:

İstanbul, öyle bir günde fethedilmedi. Uzun uğraşlar gerektirdi.

Osmanlılar varmadan önce Anadolu Erenleri varmıştı Bosna´ya.

Gönüller yapmışlardı.

Ayvaz Dede onlardan biridir. Sonra Fatih vardı, adaletiyle.

Bzans, köhnemişti, içinden bozuldu.

İstanbul´da,

?Lâtin şapkası yerine Türk sarığı?nı görmeyi, tercihe başlamışlardı bile.

Fatih, toplar döktürürken yerli ustalar yanında,

yabancı (Macar Urban gibi) ustalardan da yararlandı.

Elbette iyi etti. Mekânı cennet olsun.

 

Olay ve olguların oluşmasında/gelişmesinde neden-sonuç ilişkisi ile ortam,

tam ve doğru okunup doğru değerlendirilmelidir.

 

Milletler, haklılıklarını, dünya kamuoyuna kendileri kanıtlamalıdırlar. 

Ülkeler, haklı iken sesini duyuramazsa,

dünya kamuoyunu umursamazsa haksız duruma düşebilirler.

Tarih, tekerrürden ibaretmiş.

Ders alınmak için yazılır ve okunur.

 

Dün´ü bilmeyenler, bugünü anlayamaz, yarınları göremezlermiş.

Bugün, dün´ün öğrencisi, yarın da bugünün çocuğudur.

Geriye baktığımız kadar ileriyi görebiliriz.

 

624 yıllık Osmanlı, bir anda, öyle kolayca kurulmadıydı.

Bir günde, öyle kolayca da yıkılmadı.

Osmanlı´nın kuruluşuyla Cumhuriyet´in ilânı arasındaki

birbirini etkileyen  tarihsel ana gelişmelere göz atalım:

 

Tanzimat Fermanı.

I.Meşrutiyet ilanı.

2. Meşrutiyet ilanı.

Mondros Mütarekesi.

 

TANZİMAT´IN İLÂNI:

Demokratikleşmenin ilk somut adımıdır:

Yenilikçi Padişah olarak bilinen

2. Mahmut döneminde hazırlanmıştı.

Sultan Abdülmecit döneminde,

3 Kasım 1839´da

İstanbul Gülhane Parkı´nda ilan edildi.

Tüm Osmanlı halkının can-mal-namus-mülkiyet güvenliği sağlanacaktır.

Vergiler herkesin gelirine göre düzenli, adil bir biçimde toplanacaktır.

Askerlik suresi sınırlandırılacak, vatan görevi haline getirilecektir;

Gayr-ı Müslimler de askere olacaktır.

Mahkemeler açık yapılacak, hiç kimse yargılanmadan ceza almayacak.

 

1.MEŞRUTİYET´İN İLÂNI:

Osmanlı devleti, monarşi ile yönetilmekteyken

1876´dan itibaren meşrutiyet ile yönetilmeye başlamıştır.

2. Abdülhamit, 23 Aralık 1876´da

119 maddelik Kanuni Esasi´yi ilan etti.

Hükümdarın başkanlığında toplanan parlamenter sistem.

Padişahın yanında meclis. "Mebusan Meclisi" ile "Ayan Meclisi"´nden oluşacaktı.

 

2. MEŞRUTİYET´İN İLÂNI:

2. Abdülhamit, 23 Temmuz 1908´de ilân etti.

 

 MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI:

30 Ekim 1908.

Önemli ?ana-maddelerini özetlersek:

Çanakkale ile İstanbul Boğazlarımüttefiklerin emrine verilecekti.

Osmanlı ordusu derhal terhis edilecekti.

Mayınların yerleri gösterilecekti.

Osmanlı harp gemileri teslim olacaktı.

Limanlar, itilaf devletleri gözetiminde olacaktı.

İtilaf devletleri, güvenliklerini tehdit edecek

bir durum ortaya çıkarsa, herhangi bir stratejik noktayı

işgal edebileceklerdi.

Vilayat-ı sittede

(Erzurum, Van, Harput, Diyarbakır, Sıvas, Bitlis)

kargaşalık çıktığı takdirde, bu vilayetlerin herhangi bir kısmını

müttefikler işgal edebileceklerdi. 

Demiryollarından müttefikler de yararlanacaktı.

Toros tünelleri, telsiz, telgraf, kablolar, itilaf devletlerince kontrol edilecekti.

(Diğer maddeleri geçiyoruz.)

 

Bilelim ki, Osmanlı´yı kuranlarla Cumhuriyet´i kuranlar, aynı milletin evlatlarıdır.

Cumhuriyet de Osmanlı subayları, bürokratları ve aydınları öncülüğünde kuruldu.

 

Cumhuriyet Bayramımız kutlu olsun.

 

 

 

 

 

 

ALİ BİLİR
29.10.2017 00:26:00
19 Mayıs 1919 da kabul etsek, 23 Nisan 1920´de desek, yazınızda belirttiğiniz gibi orduları dağılmış, bilfiil işgal edilmiş ülkemizi... 2 yıl gibi bir surede... 22 iç isyanla boğuşarak, yenerek... 30 Ağustos 1922´de Yunan Ordusunu 3 günde 3 parça haline getiren... 9 Eylül´de İzmire giren Kahraman Ordumuzun mübarek komutanları/neferleri/ruhlarınız şad olsun... ATATÜRK´ümüze dil uzatan GAFİLLERE/ CAHİLLERE/... GAFİL VE CAHİL DEĞİLLER İSE HAİNLERE LANET OLSUN... SELAMLAR HOCAM... KALEMİNE YÜREĞİNE AKLINA SAĞLIK....

21.3°