Bugün, 20 Nisan 2024 Cumartesi

TAHSİN ERASLAN


OSMANLI´DA BAZI İLK´LER

Osmanlı padişahları içinde altın işlemeli kaftan giymek, altın ve gümüş yemek takımları kullanmak gibi, bir tantana ve debdebe merakı gösteren ilk Hükümdar Yıldırım Bayezid´dir.


-İlk Beylik merkezi, Söğüt kasabasıdır. Sırasıyla Yenişehir, Bursa, Edirne, İstanbul başkent olmuştur.

 -İlk savaş 1284´teki ?Ermeni Beli? savaşıdır.

-İlk ele geçirilen kale, 1285´te alınan ?Kolaca-Hisar?.

-İlk aile cinayeti, Osman Gazi, 1302´de Köprühisar üzerine sefer açmak için topladığı savaş meclisinde 90 yaşındaki ihtiyar amcası Dündar Bey´in bu sefere muhalefet etmesi üzerine hiddetlenip kendi eliyle bir ok atarak o doksanlık ihtiyarı idam edivermiştir.   

-İlk askerî anlaşma, 1306´da teslim olan Ulubad Tekfuru ile Osman Gazi arasında yapılmıştır.

-İlk fethedilen ada, 1308´de alınan İmralı.

-İlk sulh antlaşması 1330´da Orhan Gazi ile Bzans İmparatoru 3.Androkinos arasında imzalanmıştır.

-Rumeli´nde ilk alınan yer, ?Çimpe? limanıdır.

-İlk Osmanlı sikkesi (madeni para) Orhan Gazi adına 1327´de basılmıştır.

-?Yaya? adı ile ilk daimî ordu,1328´de kurulmuştur.

-Osmanlı padişahları içinde altın işlemeli kaftan giymek, altın ve gümüş yemek takımları kullanmak gibi, bir tantana ve debdebe merakı gösteren ilk Hükümdar Yıldırım Bayezid´dir. (Yavuz Selim de, oğlu Kanuni´ye: ?Oğlum Süleyman! Sen böyle giyersen anan nasıl giyinsin?? demişti.)

-İlk şair padişah, Fâtih´in babası 2. Murad´dır.

-Savaş meydanında ilk hayatını kaybeden padişah, 1. Murad´dır.

-İstanbul´un Osmanlı Türkleri tarafından ilk kuşatması Yıldırım Bayezid devrinde 1391 tarihindedir. Fatih´in fethi, 7. kuşatmadadır.

-İstanbul´da gömülen ilk padişah, Fatih Sultan Mehmed ve İstanbul´da doğan ve ölen ilk padişah da 2.Selim´dir.

-Ayasofya´da ilk cuma namazı, fetihten 3 gün sonra 10 Haziran 1453 günü, Ak Şemsettin (Hocası) tarafından kıldırılmıştır.

-İlk İstanbul valisi ?Karıştıran Süleyman Bey? ve ilk İstanbul kadısı da ?Hızır Bey Çelebi?dir. ?Kadıköy?semti işte bu büyük âlime ?arpalık? olarak tahsis edildiği için bu adı almıştır.

-Devşirmelerden ilk Sadr-Âzam, Fatih´in tayin ettiği Rum yahut Hırvat ve yahut Rum-Hırvat melezi Mahmut Paşa´dır.

-Asya ile Avrupa´dan sonra Afrika´dan ilk toprak alan padişah, Yavuz Sultan Selim zamanında olmuştur. (1516-1517).

-İlk rüşvet alan Osmanlı Paşası Kanunî Sultan Süleyman´ın damadı-Mihri Sultan´ın kocası Hırvat dönmesi Rüstem Paşa´dır. 

-İlk deli padişah 1. Mustafa´dır. Sonuncusu da 5. Murad´dır.

-İstanbul´da öldürülen ilk padişah Genç Osman denilen 2. Osman´dır. İlk devrimci padişah da O´dur.

-Valide Sultan ünvanını alan ilk padişah anası, 2.Selim´in karısı ve 3.Murad´ın annesi Nur Banû´dur.

-İlk matbaa 3. Ahmet devrinde, 16 Aralık 1727 Salı günü işlemeye başlayan ?İbrahim Müteferrika Matbaası?dır.

-İlk vapur 2. Mahmud devrinde 1827 tarihinde satın alınmıştır. ?Buğu gemisi? denilen bu vapura ?Sür´at? adı verilmiş.

-İlk kıyafet devrimi 2. Mahmud devrindedir. 1829 yılı 3 Mart günü yayınlanan ?Kıyafet nizamı? gereğince sarıkla cübbe ilmiye sınıfına ayrılmış ve devlet memurlarının ?fes?, ?setre?, ?pantolon?, ?kaput? ve ?ıstanbulin? giymeleri kararlaştırılmıştır.

-Türkiye´de ilk gazete 1831 yılında, 2. Mahmud devrinde yayınlanan ?Takvim-i Vakayi?dir. İlk matbaanın kuruluşuyla ilk gazetenin yayınlanması arasında 103 yıl, 10 ay, 16 gün geçmiştir.

-İlk borçlanma, Sultan Mecid devrinde 1855 tarihindedir. İngiltere ile Fransa´dan beş milyon İngiliz altını borç alınmıştır.

-Türkiye´de ilk telgraf, Sultan Mecid devrinde kurulmuş ve Kırım savaşına rastlayan 1855 yılı 9 Eylül Pazar günü işlemeğe başlamıştır. O gün gelen ilk telgraf haberi de Sivastopol´un işgali müjdesidir.

-Türkiye´de yabancılara ilk mülkiyet hakkı 1868 yılı 9 Haziran Salı günü verilmiştir. O gün bu husustaki ilk protokol Fransa ile ve ondan sonra da diğer devletlerle akdedilmiştir.

-Avrupa seyahatına çıkan ilk ve tek Osmanlı Padişahı Sultan Aziz´dir. 21 Haziran 1867 tarihinde yola çıkan Padişahın bu seyahati, o zamanki Türkiye sınırına dönüşüne kadar 44 gün sürmüştür.

-Esir düşen ilk Padişah, 1402 Ankara-Çubuk Ovası´nda Timur´a yenilip şehzadeleriyle birlikte esir düşen Yıldırım Bâyezit.

-Ordusunun başında sefere katılmayan ilk padişah, II. Selim.

-İlk yenilgi, 2. Viyana yenilgisi. 1683.

-Çok miktarda toprak kaybettiğimiz ilk antlaşma 1699 Karlofça Antlaşması. Osmanlı´nın Devletlerarasında paylaşıldığı ilk paylaşım antlaşması.

-Osmanlı başkentinde ilk elçi bulundurma hakkını elde eden VENEDİK.

-Bütçenin ilk açık verdiği 1. Süleyman dönemi.

-İlk Osmanlı bankası, 1847´de BANK-I DER SAADET.

-Avrupa´ya ilk öğrenci gönderen 2 Mahmut.

-İlk defa, halkı Müslüman-Türk olan bir bölgenin elden çıkışı, Küçük Kaynarca Antlaşmasıyla KIRIM.

-İlk çiçek aşısı-kâğıt fabrikası-kumaş fabrikası-matbaa-itfaiye teşkilatı-karakalem portre çalışması-batılılaşma hareketi-LALE DEVRİ.

-Halktan ilk borçlanma (İç Borçlanma) ESHAM-I TAHVİLAT. 1757´de III. Mustafa.

-Geçici Elçilik. Fransa´ya 28 Çelebi Mehmet. Lale Devri.

-Valisinin pazarlıklarına boyun eğen 2. Mahmut. Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa´nın şartlarını kabul etmişti.

-Kuzey Afrika´da kaybedilen ilk yer CEZAYİR. 1830 Fransa Antlaşmasıyla.

-1856´da Paris Antlaşmasıyla Osmanlı, Avrupa Devleti sayıldı.

-İlk Dış borçlanma 1854 Abdülmecid dönemi.

-Piyanist olan ilk padişah V. MURAT.

-Ülke içinde seyahate çıkan ilk padişah 2. MAHMUT.

-Türk kadın Romancı Ahmet Cevdet Paşa´nın kızı Fatma Aliye Hanım.

-Zorunlu ilköğretim 2 MAHMUT döneminde.

-Rasathane-2. MAHMUT döneminde.

-İlk yerli roman: Şemsettin Sami/Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat.

-Batılı tekniğine uygun ilk roman: Halit Ziya Uşaklıgil/Aşk-ı Memnu.
-İlk çeviri roman: Yusuf Kamil Paşa/Fenelon´dan Telemak.
-İlk köy romanı: Nabizade Nazım/Karabibik.
-İlk psikolojik roman: Mehmet Rauf/Eylül.
-İlk realist roman: Recaizade Mahmut Ekrem/Araba Sevdası.
-İlk tarihi roman: Namık Kemal/Cezmi.

-İlk tiyatro eseri: Şinasi/Şair Evlenmesi.

21.1°